قارچ شیتاکه یک ماده غذایی خوشمزه و داروی سنتی آسیاست. مردم از آن برای تقویت ایمنی، طول عمر، سلامت کبد و موارد دیگر استفاده می کنند. دانش مدرن اثرات تحریک کننده سیستم ایمنی بدن آنها را تأیید می کند. برای آگاهی از فواید شیتاکه و چگونگی افزودن آن به رژیم غذایی، ادامه مطلب را بخوانید.
قارچ شیتاکه چیست؟
نام های دیگر قارچ شیتاکه: قارچ شیتاکی، قارچ بلوط اره sawtooth oak mushroom ، sawtooth oak mushroom، قارچ بلوط oakwood mushroom، قارچ بلوط طلایی golden oak mushroom.
مردم چین و ژاپن این “ابرغذای خوشمزه” را هم به عنوان یک ماده غذایی آشپزی و هم یک داروی سنتی ستایش کرده اند. آنها هنوز بیشترین سهم را در تولید جهانی دارند، اما تعداد بیشتری از تولیدکنندگان در ایالات متحده آمریکا شیتاکه را تولید می کنند [۱].
قارچ شیتاکه دومین قارچ خوراکی محبوب در جهان است که به اشکال مختلف به عنوان غذا یا مکمل در دسترس است.
کاربردهای سنتی و مدرن
شیتاکه نیز مثل قارچ گانودرما یکی از مرواریدهای طب سنتی چین است. سایر کشورهای شرقی مانند ژاپن و کره نیز از آن به عنوان یک داروی طبیعی استفاده کرده اند. افراد بیشتر آن را برای تقویت ایمنی، طول عمر، گردش خون و سلامت کبد مصرف می کنند [۱ فواید شیتاکه].
علاوه بر طب سنتی، قارچ شیتاکی در طب مدرن نیز محبوب است. دانشمندان در حال تحقیق درباره پتانسیل آن در مبارزه با HIV / ایدز، HPV، بیماری های قلبی، سرطان، عفونت های مزمن و موارد دیگر هستند. مردم همچنین از آن به عنوان دهانشویه برای حفظ سلامت دهان و دندان استفاده می کنند [۲].
- فواید شیتاکه در پزشکی
- مصونیت و تقویت سیستم ایمنی
- سلامت قلب
- ممکن است سلامت دهان و دندان را بهبود بخشد
- کمک به درمان سرطان
- اثرات ضد میکروبی
شواهد موجود در مورد کاربردهای سنتی و مدرن شیتاکه چه می گوید؟ چگونه باید آن را مصرف کنیم و آیا برای همه افراد بی خطر است؟
ترکیبات فعال
قارچ شیتاکه سرشار از ترکیبات فعال زیستی مانند پلی ساکاریدها، استرول ها (sterols) و ترپنوئیدها (terpenoids) است. آنها پاسخ ایمنی را تحریک می کنند، دارای اثرات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی و موارد دیگر هستند. مقدار این ترکیبات به شرایط رشد و ذخیره سازی بستگی دارد.
لنتینان نوعی بتاگلوکان با خاصیت تقویت کننده سیستم ایمنی، ضد سرطان و ضد میکروبی است. ارگوتیونین، یک اسید آمینه گوگردی، با التهاب و استرس اکسیداتیو مقابله می کند [۳].
هاگ (میسلیوم) قارچ شیتاکی سرشار از مولکول های ضد التهاب است که از کبد محافظت می کند.
ارزش غذایی قارچ شیتاکه
شیتاکه یک غذای کم کالری و سرشار از فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی است. چهار قارچ خشک شیتاکه (۱۵ گرم) حاوی [۴]:
-
کالری: ۴۴
- کربوهیدرات: ۱۱ گرم
- پروتئین: ۱٫۵ گرم
- فیبر: ۲ گرم
- ویتامین ها و مواد معدنی
- ریبوفلاوین (B2): 0.19 میلی گرم (۱۵٪ DV)
- نیاسین (B3): 2.12 میلی گرم (۱۳٪ DV)
- اسید پانتوتنیک (B5): 3.12 میلی گرم (۶۶٪ DV)
- مس (مس): ۰٫۷۷ میلی گرم (۸۶٪ DV)
- سلنیوم (Se): 6.9 میکروگرم (۱۳٪ DV)
- روی (روی): ۱٫۱۵ میلی گرم (۱۰٪ DV)
- ویتامین D: متغیر
شیتاکه منبع عالی فیبر، مس، سلنیوم و ویتامین B5 و غیره هستند.
قارچ تنها منبع گیاهی ویتامین D است. اما محتوای آن به تابش اشعه ماورا بنفش / نور خورشید در طول رشد بستگی دارد. شیتاکه با اشعه ماورا UV بنفش مقدار مناسبی از ویتامین D را تأمین می کند که برای ایمنی بدن، سلامت استخوان و موارد دیگر بسیار مهم است [۴، ۵].
همانطور که گفته شد، قارچ ها حاوی ویتامین D2 (ergocalciferol) هستند که بدن ما نمی تواند از آن به عنوان ویتامین D3 (cholecalciferol) استفاده کند [۶ ، ۷].
قارچ شیتاکه حاوی روی، ویتامین D و تمام اسیدهای آمینه ضروری است که باعث می شود غذای بسیار خوبی برای گیاهخواران باشد.
خواص شیتاکه
قارچ شیتاکه حاوی مواد سازگار با قلب است و باعث کاهش کلسترول و محافظت از رگ های خونی می شود.
فواید قارچ شیتاکه برای سلامتی
۱) پشتیبانی سیستم ایمنی
برای سنین مختلف، مردم از قارچ های دارویی، از جمله شیتاکی، برای تقویت ایمنی بدن خود استفاده میکنند. شیتاکه حاوی لنتینان و بتاگلوکان های دیگر است که از مکانیسم های دفاعی ما پشتیبانی می کند [۸، ۹].
در مطالعه ای بر روی ۵۲ داوطلب، مصرف ۵ یا ۱۰ گرم شیتاکه (L. edodes) [10]:
فعالیت گلبول های سفید خون را افزایش می دهد
ایمنی روده بهبود یافته
التهاب (سطح CRP) کاهش میاید
تحقیقات روی موش ها، توانایی قارچ شیتاکه را برای حمایت از سلامت روده تأیید کرده است [۱۱ ، ۱۲].
علاوه بر بتا گلوکان ها، شیتاکه سرشار از انواع دیگر فیبر هستند که به عنوان پری بیوتیک عمل می کنند و میکروبیوم روده ما را پرورش می دهند.
شیتاکه روی و مس، دو ماده معدنی مهم برای ایمنی قوی فراهم می کند [۱۳، ۱۴].
۲) سلامت قلب
شیتاکه دارای طیف وسیعی از اجزای سازگار با قلب، از جمله استرول ها، بتا گلوکان ها و اریتادین است. آنها می توانند از رگهای خونی در برابر التهاب و کلسترول محافظت کنند [۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸].
به عنوان یک مزیت جانبی، این قارچ ها دارای فیبر غذایی زیادی هستند و سدیم و چربی کمی دارند .
در مطالعات متعدد روی موش ها، شیتاکه قادر بوده تا: [ ۱۹ ، ۲۰ ، ۲۱ ،۲۲ ]
کلسترول، تری گلیسیرید و فشار خون را کاهش دهد
کنترل وزن را همراه داشته باشد
از رگ های خونی در برابر تصلب شرایین محافظت کند
۳) بهداشت دهان و دندان
التهاب لثه
التهاب لثه به دلیل تجمع باکتری ها روی لثه ایجاد می شود. در صورت عدم درمان، می تواند منجر به وضعیت شدیدتری شود که تحت عنوان پریودنتیت شناخته می شود [ ۲۲ ].
در دو مدل آزمایشگاهی، نشان داده شد عصاره قارچ شیتاکی از رشد باکتری های مضر که باعث التهاب لثه می شوند جلوگیری می کند. کلرهگزیدین، برخلاف دهانشویه، به باکتری های مفید آسیب نمی رساند [ ۲۳ ، ۲۴ ].
پلاک دندان و پوسیدگی
پلاک دندان اولین قدم برای پوسیدگی دندان است. به عنوان یک نتیجه از عفونت های باکتریایی (Streptococcus mutans) تشکیل می شود که مقدار pH و سایر عوامل محافظتی را مختل می کند.
طبق بررسی انجام مطالعات بالینی، شیتاکه با محافظت از سطح مینا و مهار میکروب های مضر مانند S. mutans ممکن است از ایجاد پلاک دندان جلوگیری کند[ ۲۵ ].
در مطالعه ای که بر روی ۶۵ داوطلب انجام شد، یک دهانشویه با عصاره شیتاکه باکتری های مضر را سرکوب می کند اما در کاهش پلاک دندان نسبت به یک دهانشویه استاندارد ضعیف تر است [ ۲۶ ].
۴) پشتیبانی از درمان سرطان
لنتینان و سایر پلی ساکاریدهای قارچ شیتاکی می توانند پاسخ ایمنی را تحریک کرده و رشد سلول های سرطانی را سرکوب کنند [ ۲۷ ، ۲۸ ، ۲۹ ، ۳۰ ].
در مطالعه ای عصاره شیتاکه هنگامی که به درمان استاندارد افزوده شد، کیفیت زندگی و عملکرد ایمنی بدن را در ۴۷ بیمار مبتلا به سرطان پستان بهبود بخشید [ ۳۱ ].
دو مطالعه کوچکتر بدون کنترل دارونما ، نتایج مشابهی را در بیماران سرطانی تحت درمان هورمونی و ایمنی مشاهده کردند [ ۳۲ ، ۳۳ ].
بررسی مطالعات بالینی و حیوانی تأیید کرد که عصاره شیتاکه می تواند باعث بهبود اثربخشی درمان استاندارد، پاسخ ایمنی و کیفیت زندگی در بیماران سرطانی تحت جراحی شود.
پزشکان در چین و ژاپن از لنتینان شیتاکه برای بهبود درمان استاندارد سرطان و کاهش عوارض جانبی استفاده می کنند. آزمایشات بالینی مختلف توانایی آن را در بهبود عملکرد سیستم ایمنی، بقا و کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته ثبت کرده اند [ ۳۶ ، ۳۷ ، ۳۸ ، ۳۹ ، ۴۰ ].
۵) فواید شیتاکه روی HIV
دو مولفه این قارچ یعنی لنتین و لنتینان، مانع رشد و تکثیر HIV می شوند و اثر یک داروی ضد ویروسی (AZT) را افزایش می دهند [ ۴۱ ، ۴۲ ].
۶) فواید شیتاکه روی کرونا و سایر ویروس ها
شیوع ویروس کرونا در حال حاضر یک رویداد مهم است و با روشن شدن اطلاعات جدید جزئیات ممکن است تغییر کند. هنوز هیچ محصول موثر مورد تأیید FDA برای درمان یا جلوگیری از عفونت COVID-19 در دسترس نیست.
دانشمندان هنوز قارچ شیتاکه را در برابر ویروس جدید کرونا (SARS-CoV-2 یا COVID-19) آزمایش نکرده اند. اما مخلوط استاندارد پلی ساکاریدهای قارچ شیتاکه (AHCC) سلولهای ایمنی بدن انسان را در برابر عفونت های ویروسی فعال می کند مانند [ ۴۳ ]:
آنفلوانزای B (در انسان) [ ۴۴]
هپاتیت C (در انسان) [۴۵]
ویروس پاپیلومای انسانی HPV (در انسان و موش) [ ۴۶ ]
آنفلوانزای A (H1N1) (در موش) [۴۸، ۴۷]
ویروس آنفلوانزای مرغی (H5N1 ، در موش) [۴۹]
انسفالیت نیل غربی (در موش) [۵۰]
ویروس های آنفلوانزا باعث آنفلوانزا می شوند، که می تواند عوارض تنفسی مشابه عفونت COVID-19 داشته باشد. با این حال، اثرات مشاهده شده بر روی این گونه ها به معنای پتانسیل درمانی شیتاکه در برابر ویروس جدید کرونا نیست[ ۵۱ ، ۵۲ ].
تحقیقات حیوانی و سلولی
در ادامه خلاصه ای از تحقیقات موجود بر روی حیوانات و سلول ها آورده شده است.
فعالیت ضد میکروبی
در لوله های آزمایش، عصاره قارچ شیتاکه (Lentinula edodes) توانست تا ۸۵٪ باکتری ها و ۵۰٪ مخمرها و کپک ها را مهار کند. به ویژه در برابر باکتریهای گرم و آلاینده های غذایی موثر بود.
دو مطالعه آن را به اندازه آنتی بیوتیک ها و عوامل ضد قارچ استاندارد قوی نشان دادند.
عوارض جانبی قارچ شیتاکه
شیتاکه برای غالب افراد عوارضی ایجاد نمی کند و محصولی کاملا ایمن تلقی می شود. اما در درصد معدودی از افراد شاهد حساسیت هستیم. رایج ترین عارضه جانبی که معمولاً در اثر مصرف خام یا نیمه پخته شیتاکه ایجاد می شود، “درماتیت شیتاکه” است. یک تحریک پوستی مشخص که گاهی اوقات تب و مسائل گوارشی به دنبال دارد.
اولین علائم ۲۴ ساعت پس از مصرف ظاهر می شود. در بیشتر موارد، پخت و پز امکان ایجاد عوارض شیتاکه را از بین می برد [ ۵۳ ، ۵۴ ، ۵۵ ].
طبق گزارش های نادر بالینی، قارچ شیتاکه ممکن است باعث بدتر شدن اختلال خونی به نام ائوزینوفیلی شود. بنابر این افراد مبتلا به این بیماری قبل از مصرف شیتاکه باید با پزشک خود صحبت کنند.
در مصارف غذایی، قارچ شیتاکی به احتمال زیاد برای همه بی خطر است. به دلیل کمبود اطلاعات و به جهت احتیاط، کودکان و زنان باردار باید از مصرف مکمل ها خودداری کنند.
کدام داروها با شیتاکه تداخل دارند
اجزای موجود در قارچ شیتاکی دارای اثرات تقویت کننده سیستم ایمنی هستند و بنابراین می توانند اثر کورتیکواستروئیدها و سایر داروهای سرکوب سیستم ایمنی را کاهش دهند.
به همین دلیل، افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی نباید قبل از مشورت با پزشک از آن استفاده کنند.
مقدار مصرف شیتاکه
پختن قارج احتمال عوارض جانبی شیتاکه را به صفر میرساند.
نحوه استفاده از قارچ شیتاکه
می توانید هم با شیتاکه تازه و هم قارچ خشک شیتاکه آشپزی کنید. قارچ خشک شیتاکه عطر بیشتری دارد. ای قارچ دارای عطر و طعم متمایز “امامی” هستند که به عنوان گوشت خوشمزه یا طعم گوشتی توصیف می شوند. این ویژگی آنها را به یک جایگزین عالی گوشت تبدیل می کند. شیتاکه به خوبی در املت، سوپ، غذاهای سرخ کردنی و غذاهای دیگر ترکیب می شود.
هنگام خرید این قارچ دقت داشته باشید که بدون ساقه باشد. ساقه های شیتاکه دور ریز آشپزی هستند. آنها را هنگام پختن بردارید زیرا معمولاً سفت باقی می مانند. در صورت پخت و پز با قارچ خشک، ابتدا آنها را در آب گرم ۶۰ – ۳۰ دقیقه خیس کنید.
آیا می توانید شیتاکه خام خورد
خطر ابتلا به درماتیت و حساسیت به شیتاکه در هنگام مصرف قارچ به صورت خام بسیار بیشتر است، بنابراین مصرف خام آن ایده خوبی نیست. آنها را کمی تفت دهید تا ضمن حفظ ارزش غذایی، طعم و قابلیت هضم آنها بهبود یابد. [ ۵۶ ]
مقدار مصرف شیتاکه
هیچ دوز رسمی وجود ندارد. کاربران و تولیدکنندگان مکمل ها دوزهای غیر رسمی را براساس آزمون و خطا تعیین کرده اند. هنگام استفاده از شیتاکه به عنوان غذا، یک وعده استاندارد ۱۵ گرم قارچ خشک (۴ قطعه) است. طبق مطالعه ای در داوطلبان سالم، مصرف روزانه ۵ الی ۱۰ گرم شیتاکه برای تقویت ایمنی آنها کافی است [منبع].
منبع : فروشگاه تخصصی قارچ های دارویی GANODERM.IR
